Samochód. André Citroën, który zmarł 90 lat temu i wkrótce znajdzie się w Panteonie?

Jest jedną z najważniejszych postaci francuskiego przemysłu, a jego nazwisko z pewnością stało się jedną z najsłynniejszych marek samochodowych na świecie i najczęściej kolekcjonowanym samochodem na świecie. André Citroën jest piątym i ostatnim dzieckiem Leviego Bernarda Citroëna, 35-letniego holenderskiego handlarza diamentami, który wyemigrował do Paryża w 1873 roku, i Amalii Kleinmann, 25-letniej Polki z Warszawy.

Nazwa Citroën pochodzi od zawodu pradziadka André, Roelofa. W 1810 roku Napoleon dokonał aneksji Królestwa Niderlandów. Rodzina żydowska nie miała nazwiska i przy wyborze imienia musiała stosować się do Kodeksu Napoleona.

Roelof nazywał siebie Limoenman („człowiek cytrynowy”), pseudonimem, który nadali mu klienci. Później imię to przekształciło się w Citroen, co po holendersku oznacza „cytryna”. Później młody André rozpoczął naukę w liceum Condorcet pod pseudonimem Citroën.

Młody człowiek pragnął udoskonalić wymowę swojego nazwiska. Będąc zdolnym uczniem, zapisał się do École Polytechnique. W 1900 roku, podczas ferii wielkanocnych, André Citroën odwiedził rodzinę w Polsce i odkrył małą firmę mechaniczną produkującą koła zębate z zębami w kształcie litery V.

André kupił patent na te rewolucyjne szewrony. Po powrocie do Francji opracował narzędzia wyposażone w stalowe szewrony.

Zaraz po wybuchu wojny, w sierpniu 1914 roku, André został zmobilizowany jako porucznik, a następnie kapitan 2. Pułku Artylerii w Grenoble. Na wschodniej granicy, gdzie toczył się konflikt, miał okazję zaobserwować brak artylerii i amunicji po stronie wroga.

Śmierć jego brata Bernarda była punktem zwrotnym. André zaproponował generałowi Louisowi Baquetowi założenie własnej fabryki muszli. W ciągu zaledwie czterech miesięcy zbudował ogromną fabrykę na pustym terenie przy Quai de Javel. Pomimo tempa narzucanego przez fabryki, André Citroën był jednym z pierwszych przemysłowców, którzy dbali o dobro swoich pracowników, którymi często były kobiety.

Firma zbrojeniowa André Citroëna szybko zyskała renomę i stała się wzorem organizacji, wydajności i społecznej odpowiedzialności. Pod koniec wojny Citroën wkroczył do branży motoryzacyjnej. Samochody Citroën narodziły się w 1919 roku.

Henri-Jacques Citroën jest wnukiem André. Trudno nie zauważyć fizycznego podobieństwa między tymi dwoma mężczyznami: ich wygląd, twarze i te same okrągłe okulary, brakuje tylko wąsów.

Już jako dziecko Henri-Jacques szybko zrozumiał, że jego nazwisko ma szczególne znaczenie: „Jak tylko nauczyłem się czytać, zobaczyłem to nazwisko na budynkach, na samochodach. Więc wypytywałem rodziców, zadawałem pytania. Potem, w szkole, kiedy twoje nazwisko pada podczas apelu, intryguje to nawet dzieci. Ponieważ Citroën zawsze był częścią francuskiego życia, i nie tylko Francuzów. Nie ma ani jednej francuskiej rodziny, która nie miałaby Citroëna. W domu były przedmioty, pamiątki. Kiedy byłem mały, słyszałem, jak moi rodzice rozmawiali o działaniach podjętych w celu poprawy wizerunku André Citroëna. O moim dziadku mówiono wiele głupot. W szczególności, że zbankrutował, bo grał w kasynie, co było całkowitą nieprawdą” – wyjaśnia Henri-Jacques.

Po trzydziestu latach pracy w Wenezueli, z dala od przemysłu samochodowego, gdzie doradzał francuskim firmom, Henri-Jacque Citroën wrócił do Francji w 2015 roku.

„Zawsze byłam bardzo przywiązana do pamięci mojego dziadka. W sierpniu 2021 roku media ogłosiły, że Joséphine Becker zostanie wprowadzona do Panteonu. Powiedziałam sobie, że Joséphine Baker jest przyjaciółką mojego dziadka. Jeśli ona wejdzie do Panteonu, mój dziadek również wejdzie, razem z nią. Poszłam do Pałacu Elizejskiego i powiedziano mi, że ta kandydatura może zostać rozpatrzona, i zapytałam, kto jest w komitecie poparcia. Zostałam sama! Zaczęłam więc tworzyć ten 65-osobowy komitet, który we wrześniu 2023 roku złożył manifest Prezydentowi Republiki”.

„André Citroën jest inspiracją dla narodu, zwłaszcza w obecnym kontekście reindustrializacji Francji. Zawsze dążył do postępu technologicznego, aby zawsze być w czołówce. André Citroën zawsze działał na rzecz spójności społecznej. Przez cały ten czas był synem imigrantów, Holendrem i Polką, a w wieku 18 lat sam stał się Francuzem, aby móc wstąpić do École Polytechnique. Poślubił Włoszkę, Georginę Bingen, i w pewnym sensie stworzył europejską rodzinę. Był pierwszym przemysłowcem, który wszedł do Panteonu. To sposób na oddanie hołdu wszystkim przedsiębiorcom i liderom biznesu, którzy przyczyniają się do budowania siły Francuzów” – dodaje Henri-Jacques.

Można by też mówić o wzmocnieniu roli kobiet. Zawsze stawiał kobiety na pierwszym miejscu i zapewniał im dogodne warunki pracy w jak najlepszy możliwy sposób. W latach 30. XX wieku rozpoczął kampanię reklamową zatytułowaną: „Współczesna kobieta jeździ tylko Citroënem”.

W czasach, gdy niewiele kobiet miało prawo jazdy, był to odważny krok. To był wielki afront i realny zakład na przyszłość. Ta kampania mocno zszokowała ówczesnych konserwatystów, którzy pytali: „W co ten przemysłowiec się miesza?”. Miał rację, zanim ktokolwiek inny.