Automobiel. André Citroën, die 90 jaar geleden overleed en binnenkort in het Pantheon te zien zal zijn?

Hij is een van de belangrijkste figuren in de Franse industrie en zijn naam is ongetwijfeld uitgegroeid tot een van de beroemdste automerken ter wereld en een van de meest verzamelde auto's ter wereld. André Citroën is het vijfde en laatste kind van Levie Bernard Citroën, een 35-jarige Nederlandse diamanthandelaar die in 1873 naar Parijs emigreerde, en Amalia Kleinmann, een 25-jarige Poolse vrouw uit Warschau.

De naam Citroën is afgeleid van het beroep van Andrés overgrootvader Roelof. In 1810 annexeerde Napoleon het Koninkrijk der Nederlanden. De joodse familie had geen achternaam en moest zich bij het kiezen van een naam houden aan de Code Napoleon.

Roelof noemde zichzelf Limoenman ('citroenman'), een bijnaam die zijn klanten hem gaven. De naam evolueerde later naar Citroën, wat 'citroen' betekent. Later ging de jonge André naar de Condorcet middelbare school, onder de naam Citroën.

De jongeman wilde de uitspraak van zijn achternaam perfectioneren. Als briljant student schreef hij zich in aan de École Polytechnique. In 1900, tijdens de paasvakantie, bezocht André Citroën zijn familie in Polen en ontdekte een klein mechanisch bedrijf dat tandwielen met V-vormige tanden produceerde.

André kocht het patent voor deze revolutionaire chevrons. Terug in Frankrijk ontwikkelde hij gereedschap met stalen chevrons.

Zodra de oorlog was verklaard, werd André in augustus 1914 gemobiliseerd als luitenant en vervolgens kapitein bij het 2e Artillerieregiment van Grenoble. Aan de oostgrens, waar het conflict zich afspeelde, kon hij het gebrek aan artillerie en munitie van de vijand observeren.

De dood van zijn broer Bernard was een keerpunt. André stelde generaal Louis Baquet voor om een eigen granaatfabriek te beginnen. In slechts vier maanden tijd bouwde hij een enorme fabriek op een braakliggend terrein aan de Quai de Javel. Ondanks het tempo dat de fabrieken oplegden, was André Citroën een van de eerste industriëlen die zich bekommerde om het welzijn van zijn arbeiders, die vaak vrouwen waren.

Het munitiebedrijf van André Citroën verwierf snel een reputatie en werd een toonbeeld van organisatie, efficiëntie en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Na de oorlog stortte Citroën zich op de auto-industrie. De Citroën-auto's zagen het levenslicht in 1919.

Henri-Jacques Citroën is Andrés kleinzoon. De fysieke gelijkenis tussen de twee mannen is moeilijk te negeren: hun uiterlijk, hun gezichten en dezelfde ronde bril, het enige wat ontbreekt is een snor.

Als kind begreep Henri-Jacques al snel dat zijn achternaam een speciale betekenis had: "Zodra ik kon lezen, zag ik deze naam op gebouwen, op auto's. Dus ik ondervroeg mijn ouders, stelde vragen. En toen, op school, als je naam tijdens het appèl werd genoemd, intrigeerde het zelfs de kinderen. Want Citroën heeft altijd deel uitgemaakt van het Franse leven, en niet alleen van de Fransen. Er is geen enkele Franse familie die geen Citroën heeft gehad. Thuis waren er voorwerpen, souvenirs. Toen ik klein was, hoorde ik mijn ouders praten over de maatregelen die waren genomen om het imago van André Citroën te verbeteren. Er werden veel domme dingen over mijn grootvader gezegd. Vooral dat hij failliet was gegaan omdat hij in het casino had gegokt, wat volkomen onwaar was", legt Henri-Jacques uit.

Nadat hij dertig jaar lang ver van de auto-industrie in Venezuela had gewerkt, waar hij Franse bedrijven adviseerde, keerde Henri-Jacque Citroën in 2015 terug naar Frankrijk.

Ik was altijd erg gehecht aan de herinnering aan mijn grootvader. In augustus 2021 kondigden de media aan dat Joséphine Becker zou worden opgenomen in het Pantheon. Ik zei tegen mezelf dat Joséphine Baker een vriendin van mijn grootvader was. Als zij het Pantheon zou betreden, zou mijn grootvader ook, samen met haar, naar binnen gaan. Ik ging naar het Élysée en kreeg te horen dat deze kandidatuur in overweging kon worden genomen en vroeg wie er in de steuncommissie zat. Ik stond er helemaal alleen voor! Dus begon ik met het oprichten van deze commissie van 65 mensen, die in september 2023 een manifest indiende bij de president van de Republiek.

“André Citroën is een inspiratiebron voor het land, vooral in de huidige context van de herindustrialisering van Frankrijk. Hij heeft altijd technologische vooruitgang nagestreefd en altijd voorop willen lopen. André Citroën heeft zich altijd ingezet voor sociale cohesie. Dit alles terwijl hij de zoon was van immigranten, met een Nederlandse vader en een Poolse moeder, en zelf op 18-jarige leeftijd Fransman werd om toegelaten te worden tot de École Polytechnique. Hij trouwde met een Italiaanse vrouw, Georgina Bingen, en stichtte in zekere zin een Europees gezin. Hij zou de eerste industrieel zijn die het Panthéon betrad. Een manier om hulde te brengen aan alle ondernemers en bedrijfsleiders die bijdragen aan de versterking van de Fransen”, voegt Henri-Jacques eraan toe.

We zouden het ook kunnen hebben over het versterken van de rol van vrouwen. Hij stelde vrouwen altijd voorop en zorgde voor gunstige omstandigheden waarin ze optimaal konden werken. In de jaren dertig lanceerde hij een reclamecampagne met de titel: "De moderne vrouw rijdt alleen in een Citroën."

In een tijd waarin weinig vrouwen een rijbewijs hadden, was dit een gedurfde zet. Het was een flinke afwijzing en een serieuze gok op de toekomst. Deze campagne schokte de conservatieven van die tijd enorm, die zich afvroegen: "Waar bemoeit deze industrieel zich mee?" Hij had gelijk voordat iedereen het doorhad.