Europa aktualizuje prawo jazdy: jakie zmiany i jak to na Ciebie wpłynie

Parlament Europejski zatwierdził nową dyrektywę w sprawie praw jazdy, dalekosiężną reformę, która modernizuje system praw jazdy w UE-27. Ta zmiana prawa jest częścią strategii Komisji Europejskiej, której celem jest osiągnięcie „Wizji Zero” w zakresie liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych do 2050 roku. Pomimo postępów poczynionych w ciągu ostatnich dwóch dekad, w wypadkach drogowych w Europie nadal ginie prawie 20 000 osób rocznie.

Dyrektywa aktualizuje wspólną politykę transportową i kładzie nacisk na zieloną i cyfrową transformację, bezpieczeństwo ruchu drogowego oraz swobodny przepływ osób. Uproszcza również procedury administracyjne i wzmacnia współpracę między państwami członkowskimi w celu zapobiegania oszustwom i powielaniu procedur wydawania licencji. Poniżej wyjaśniamy najważniejsze zmiany wprowadzone nowymi przepisami.

Po raz pierwszy przepisy europejskie ustanawiają ujednolicony minimalny wiek dla każdej kategorii pojazdów, choć z pewną elastycznością na poziomie krajowym.

Osoby w wieku 17 lat i starsze mogą uzyskać prawo jazdy kategorii B (na samochód osobowy) pod warunkiem, że do ukończenia 18 lat towarzyszy im doświadczony dorosły.

Aby złagodzić niedobór kierowców zawodowych, nowe przepisy umożliwią 18-latkom uzyskanie prawa jazdy na ciężarówki (kategoria C), a 21-latkom na autobusy (kategoria D), pod warunkiem posiadania certyfikatu kompetencji zawodowych. W przeciwnym razie, aby móc prowadzić te pojazdy, osoba musi mieć odpowiednio 21 i 24 lata.

Stany mogą również obniżyć minimalny wiek dla niektórych pojazdów lub go podnieść, jeżeli uznają to za konieczne ze względu na bezpieczeństwo ruchu drogowego.

Kierowcy, którzy uzyskają pierwsze zezwolenie, będą musieli przejść co najmniej dwuletni okres próbny. W tym okresie będą obowiązywać surowsze kary za poważne wykroczenia, takie jak jazda pod wpływem alkoholu lub narkotyków , a także za niezapięcie pasów bezpieczeństwa lub niezabezpieczenie fotelików dziecięcych.

Dyrektywa promuje zerową tolerancję dla alkoholu w pierwszych latach nauki jazdy, a towarzyszą jej kampanie edukacyjne dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego i specjalistyczne szkolenia na temat zagrożeń na drodze.

Stany mogą przedłużyć okres próbny w przypadku, gdy kierowca uzyska nowe kategorie lub dopuści się powtarzających się poważnych naruszeń.

Dyrektywa ustanawia nowe, jednolite okresy ważności zezwoleń: 15 lat dla motocykli i samochodów osobowych oraz 5 lat dla samochodów ciężarowych i autobusów. Państwa członkowskie mogą jednak skrócić ten okres do 10 lat, jeśli zezwolenie służy również jako dokument tożsamości. Ponadto kierowcy powyżej 65. roku życia mogą mieć możliwość skrócenia okresu ważności, aby zapewnić częstsze badania lekarskie lub kursy doszkalające. To administracyjne skrócenie okresu ważności będzie miało zastosowanie wyłącznie w przypadku odnawiania prawa jazdy.

W sytuacjach nadzwyczajnych, takich jak pandemie czy klęski żywiołowe, Komisja może zezwolić na tymczasowe przedłużenie ważności licencji na szczeblu europejskim.

Bezpieczeństwo na drodze zaczyna się od zdrowia kierowcy. Dlatego przed uzyskaniem lub przedłużeniem ważności prawa jazdy obowiązkowe jest podstawowe badanie lekarskie, obejmujące kontrolę wzroku i wydolność układu krążenia.

Państwa członkowskie będą miały możliwość zastąpienia tego testu formularzami samooceny lub krajowymi systemami monitorowania stanu zdrowia, zwłaszcza w przypadku kategorii osób niebędących profesjonalistami. Rozporządzenie zachęca do współpracy między systemami opieki zdrowotnej a organami ruchu drogowego w celu wykrywania zmian medycznych wpływających na zdolność prowadzenia pojazdów i uznaje stosowanie nowych technologii medycznych, takich jak urządzenia do ciągłego monitorowania poziomu glukozy u osób chorych na cukrzycę.

Komisja dokona w przyszłości przeglądu norm medycznych dotyczących bezdechu sennego i upośledzenia wzroku, biorąc pod uwagę postęp naukowy.

Uzyskanie prawa jazdy będzie teraz wymagało bardziej kompleksowego i nowoczesnego szkolenia. Egzaminy będą obejmować zagadnienia dotyczące martwych pól, bezpieczeństwa rowerzystów i pieszych, odpowiedzialnego korzystania z systemów wspomagania kierowcy, ryzyka rozproszenia uwagi podczas korzystania z telefonu komórkowego, a także ekologicznej jazdy i redukcji emisji spalin.

Promowane jest korzystanie z symulatorów i ciągłe szkolenia przez całe życie kierowcy, a także kursy doszkalające z zakresu nowych technologii i efektywnej jazdy. Ustanowiono również minimalne standardy kwalifikacji egzaminatorów, w tym testy postrzegania zagrożeń i ujednoliconą ocenę w całej Unii.

Jedną z najważniejszych nowości jest utworzenie europejskiego cyfrowego prawa jazdy (mDL). Ten format, dostępny z telefonu komórkowego za pomocą Europejskiej Tożsamości Cyfrowej, będzie standardowym modelem w całej UE. Obywatele zachowają jednak prawo do ubiegania się o fizyczną kartę, która musi zostać wydana niezwłocznie, zazwyczaj w ciągu maksymalnie trzech tygodni. W wyjątkowych przypadkach planowana jest nawet procedura pilna.

Oba formaty – fizyczny i cyfrowy – będą w pełni równoważne i wzajemnie uznawane we wszystkich krajach UE. Państwa członkowskie mogą stosować mikroczipy lub kody QR w celu zwiększenia bezpieczeństwa przed fałszerstwami, przy jednoczesnym przestrzeganiu europejskich przepisów o ochronie danych (RODO). Komisja będzie również dążyć do zapewnienia uznawania nowego cyfrowego pozwolenia w państwach trzecich poprzez rewizję Konwencji Wiedeńskiej i Genewskiej o ruchu międzynarodowym.

Dyrektywa wzmacnia Europejską Sieć Praw Jazdy (EUDN ), aby umożliwić organom państw członkowskich weryfikację karalności, zawieszeń lub cofnięć przed wydaniem nowego prawa jazdy. Organy krajowe będą również zobowiązane do bezzwłocznego informowania się o decyzjach o cofnięciu prawa jazdy w związku z najpoważniejszymi wykroczeniami drogowymi, w tym prowadzeniem pojazdu pod wpływem alkoholu lub narkotyków, udziałem w wypadku śmiertelnym lub przekroczeniem prędkości (np. przekroczeniem dozwolonej prędkości o 50 km/h).

Dyrektywa wejdzie w życie 20 dni po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Państwa członkowskie będą miały trzy lata na dostosowanie swoich przepisów krajowych oraz dodatkowy rok na wdrożenie wszystkich niezbędnych systemów technicznych, w tym tych związanych z pozwoleniem cyfrowym.