Lange traditie sinds 1968: Volvo-vlaggenschepen - van de 164 tot de ES90

Aardbeving bij het Zweedse premiummerk: het nieuwe vlaggenschip van Volvo, de ES90, komt als crossover fastback zonder stationwagen. Ook al zijn fans van klassieke Zweedse luxe limousines en trucks verdrietig, de eerste luxe Volvo van het naoorlogse tijdperk was revolutionair. Het vlaggenschip heette toen 164.

Zal het de Volvo-wereld op de lange termijn veranderen? Met het volledig elektrische vlaggenschip van het merk, de Volvo ES90, verrassen de Zweden in het premiumsegment. Ze raken daarmee een gevoelige snaar: geen klassiek elegante sedan of grote stationwagen, maar een modieuze, verhoogde crossover fastback met achterklep.

Volvo en edele stationwagens zijn in de auto-elite al lang synoniem met Scandinavische auto's, en ook de luxueuze Scandinavische limousines zijn legendarisch, zoals blijkt uit de lange reeks modellen 164, 260, 760, 960, S90 en V90. Maar in Göteborg wisten de mensen altijd al hoe belangrijk revoluties zijn voor de weg naar de toekomst.

"Een Volvo voor de rijken"

Zelfs de eerste nieuw ontwikkelde zescilinder uit de naoorlogse periode was in 1968 pure provocatie: "We wilden het geen Rolls-Royce voor de armen noemen, want het is een Volvo voor de rijken", adverteerde de autofabrikant in dit jaar van maatschappelijke onrust met de Volvo 164, die met zijn krachtige, glimmende chromen radiatorrooster deed denken aan de Engelse autoaristocratie.

Tegelijkertijd toonde de elegante sedan duidelijk zijn oorsprong in de hoekige viercilinder 144. Volvo probeerde hiermee te voldoen aan de Zweedse sociale code, waarin pracht en praal werden afgekeurd. Een evenwichtsoefening die het dure Type 164 zo goed wist te volbrengen dat het aan twee Zweedse koningen werd geschonken: Gustav VI. Adolf en zijn troonopvolger, Karel XVI, die nog steeds regeert. Gustaf - diende als staatswagen en werd op de binnenlandse markt gewaardeerd als een beter alternatief voor de Mercedes 280 SE of BMW 2800.

Opeens was Volvo lid van de premiumclub en durfde het de volgende revolutie teweeg te brengen: met de introductie van het model 265 in 1975 ontwikkelde de functionele gezinsstationwagen zich tot een vroege zescilinder lifestyletruck met een veiligheidsimago. Mercedes probeerde dit voorbeeld te volgen met het T-model (W123).

Luxe opnieuw definiëren als doel

Sinds het einde van de jaren vijftig streeft Volvo ernaar om luxe opnieuw te definiëren, met name voor de Verenigde Staten, de grootste premiummarkt ter wereld. Pas bij de 140/160-serie slaagde Volvo hoofdontwerper Jan Wilsgaard erin een onderscheidend merkdesign te creëren. Dit met duurzame, hoekige, klassieke lijnen en het vermijden van modieuze bling à la Lincoln of Cadillac.

De vierkante vierdeurs sedans 144/164 en de enorme stationwagen 145 – een 165 stationwagen werd slechts in een zeer kleine serie geproduceerd – bepaalden het imago van Volvo als fabrikant van vrijwel onverwoestbare, veilige gezinsauto's. In 1968 werd het topmodel, de 164, aangedreven door een 3,0-liter zescilinder benzinemotor met aanvankelijk slechts 96 kW/130 pk. Deze som zou de formule voor geluk van de Scandinavische samenlevingen moeten weerspiegelen, genaamd "Lagom": "Niet te weinig, niet te veel, precies goed."

In tegenstelling tot de Amerikaanse V8-motoren met hun grote cilinderinhoud of de Zuid-Duitse snelheidsduivels, vertrouwde de Volvo 164 op zijn talent als ontspannen zweefvliegtuig. Voor de Scandinaviërs waren harmonieuze sociale interactie en respect voor het milieu belangrijk. Daarom gaf Volvo prioriteit aan veiligheidsonderzoek en emissiereductie.

De Volvo 164 was niet alleen een van de eerste in serie geproduceerde auto's ter wereld met een katalysator, maar zette ook de standaard met veiligheidsgordels voor en achter, inclusief stoelbezettingsdetectie en een innovatief 2x3-remsysteem waarbij de voorwielen door beide remcircuits werden afgeremd. Functies waar Volvo veel voor vraagt. De Volvo 164 kostte bijna twee keer zoveel als de Volvo 140 en meer dan vergelijkbare Benz of BMW.

In 1975 was een ander voor- en achterontwerp voldoende voor de verdere ontwikkeling tot de 260-familie. Zo bleven de vlaggenschepen, door fans liefkozend 'brick' genoemd, in vorm tot halverwege de jaren 1980, inmiddels zelfs als de elite Bertone 262 C coupé, de luxueuze 265 stationwagen en de tweedeurs 262 sedan, speciaal voor rijke Amerikaanse klanten die de voorkeur gaven aan een ingetogen uiterlijk.

Volvo 265 - Stationwagen voor de hogere klasse

De Volvo 265 was compleet anders en maakte de stationwagen een chique auto voor de hogere klasse. Stationwagens zoals de Country Squirrel, Vista Cruiser of Station Wagon werden in de VS beschouwd als de ultieme gezins- en vrijetijdsauto. Toch voelden maar weinig Amerikanen zich gepast gekleed in een stationwagen, bijvoorbeeld als ze naar de Metropolitan Opera in New York reden. Volvo bracht daar verandering in met de 265, die een Europese adelstandbeeld uitstraalde dat alleen door het Mercedes T-model werd overtroffen.

De 260-serie bleef echter koploper op het gebied van inzittendenbescherming, wat de Amerikaanse National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA) bevestigde toen deze in haar veiligheidsonderzoek in 1976 de identieke viercilinder 240 tot referentieserie benoemde. Ook de populaire 264 TE, een limousine die als voorbeeld diende voor politieke beroemdheden aan beide zijden van het IJzeren Gordijn, profiteerde hiervan.

"Hij kan vliegen!"

"Ja, hij kan vliegen!" Met deze gewaagde claim, gecombineerd met een afbeelding van een Volvo Turbo uit de nieuwe topmodellenreeks 740/760 voor de jaren 80, werd de Zweedse fabrikant, die vooral bekend is om zijn reclamecampagnes met het thema veiligheid, het gesprek van de dag in de plaatselijke kroeg. Een grap die de Volvo 700-serie, op unieke wijze ontworpen door Jan Wilsgaard, eigenlijk niet nodig had. Zelfs als sedan met een bijna verticale achterruit trok hij zeker de aandacht.

Als u bij het zien van deze achterruit aan een stationwagen dacht, dan had u gelijk. Volvo had in feite eerst de stationwagenversies van de 760 en 740 ontwikkeld en daarvan de vierdeursversies afgeleid.

De 700-modellen dankten hun succesvolle verkoopstarts, waarmee Volvo in 1982/83 zijn beste productieresultaten aller tijden behaalde, opnieuw aan de combinatie van innovatieve veiligheidstechnologie, robuustheid en volop ruimte op alle zitplaatsen. De exclusieve 780, gebouwd door Bertone, verraste met een optionele dieselmotor – destijds een gedurfde stap in het coupésegment.

Dit succes was voor het bedrijf uit Göteborg aanleiding om zijn laatste topmodelreeks met achterwielaandrijving twee grote facelifts te geven: als Volvo 940/960 gingen de topmodellen de jaren negentig in, en als duo S90/V90 (de S stond voor "Sedan" en de V voor "Veelzijdigheid") kregen ze in 1996 een nieuwe naam.

Alles veranderde in 1998 met de komst van de Volvo S80. Met voorwielaandrijving en ronde vormen volgde hij de mainstream en wie een stationwagen wilde, moest nu overstappen op de V70, die echter hetzelfde platform deelde met de grootste Volvo sedan en de eerste Volvo SUV, de XC90.

Terwijl de tweede generatie van de Volvo S80 naam maakte met een 4,4-liter V8 uit 2006, moet het in 2016 geïntroduceerde Volvo S90/V90-duo het doen met viercilindermotoren die in geëlektrificeerde toestand maximaal 335 kW/455 pk leveren.

Een topwaarde die de volledig elektrische Volvo ES90 Twin Motor in 2025 vrijwel zal verpulveren: 500 kW/680 pk, dat belooft het nieuwe topmodel met de voor het merk kenmerkende Thor's Hammer-verlichting. Bescheidenheid is verleden tijd, zelfs in Zweden. Wat echter nog steeds telt, is veiligheid en duurzaamheid, en op dat vlak zal de Volvo ES90 naar verwachting de poleposition verdedigen.