Maken elektrische auto's passagiers duizeliger? De wetenschap zegt van wel.

De elektrische auto is nog grotendeels onbekend bij de meeste automobilisten. Hoewel de verkoopgroei onmiskenbaar is – in 2024 was 22% van de wereldwijd geregistreerde nieuwe auto's elektrisch – bestaan er nog steeds veel twijfels en bedenkingen . Kritiek richt zich doorgaans op de beperkte actieradius, de aanschafprijs of het gebrek aan laadstations . Maar er is nog een ander, minder voor de hand liggend nadeel dat tot nu toe nauwelijks is besproken: de wagenziekte die sommige passagiers en bestuurders ervaren tijdens het rijden in deze emissievrije voertuigen.

Op sociale media verschijnen steeds meer getuigenissen. Passagiers die misselijk worden na een rit in een elektrische auto, of potentiële kopers die vragen of dit een veelvoorkomend verschijnsel is. Deze perceptie is niet alleen anekdotisch. Een reeks recente studies bevestigt dat reizen in een elektrische auto onder bepaalde omstandigheden de kans op wagenziekte kan vergroten in vergelijking met een auto met verbrandingsmotor.

Het fenomeen heeft een wetenschappelijke verklaring. Volgens William Emond, onderzoeker aan de Technische Universiteit Belfort-Montbéliard (Frankrijk), gespecialiseerd in bewegingsziekte – de technische term voor bewegingsziekte – "kan het hogere aantal gevallen van bewegingsziekte in elektrische auto's worden toegeschreven aan een gebrek aan ervaring, zowel bij de bestuurder als bij de passagiers."

In een interview met de Britse krant The Guardian legt hij uit dat bij dit type voertuig "de hersenen niet nauwkeurig genoeg zijn om de krachten van de beweging in te schatten op basis van eerdere ervaringen met andere typen auto's". Dat wil zeggen dat onze hersenen, doordat we veel meer ervaring hebben in voertuigen met een verbrandingsmotor, getraind zijn om de signalen daarvan te interpreteren en bewegingen te anticiperen.

Een benzine- of dieselmotor waarschuwt door middel van geluid en trillingen. Na het gaspedaal in te trappen, zal de auto versnellen. In een elektrische auto zijn deze waarschuwingen minimaal of helemaal niet aanwezig. Het gevolg, legt Emond uit, is dat "als we gewend zijn om in niet-elektrische voertuigen te rijden, we de beweging van de auto begrijpen aan de hand van signalen zoals motortoerental, motortrillingen, motorkoppel, enzovoort. Voor het eerst rijden in een elektrische auto is echter een nieuwe bewegingsomgeving voor de hersenen, die zich moeten aanpassen."

Dit gebrek aan stimulatie creëert een sensorisch conflict tussen wat de ogen, het binnenoor en de rest van het lichaam waarnemen. Het is een goed gedocumenteerd fenomeen: bewegingsziekte treedt op wanneer deze signalen niet overeenkomen. Het binnenoor registreert beweging, maar het zicht bevestigt dit niet, of andersom. Als de discrepantie aanhoudt, reageert het lichaam met symptomen die gepaard gaan met misselijkheid, koud zweet of duizeligheid.

Het probleem is nog groter voor passagiers, vooral die op de achterbank. De bestuurder anticipeert op elke manoeuvre en zijn hersenen kunnen zich voorbereiden op de komende krachten, maar de passagier ontvangt de bewegingen zonder waarschuwing.

Er is nog een ander element dat uniek is voor elektrische voertuigen en bijdraagt aan dit ongemak: regeneratief remmen. Dit systeem, ontworpen om energie terug te winnen tijdens het afremmen en de accu op te laden, zorgt ervoor dat het voertuig soepeler en gelijkmatiger remt, in plaats van met korte, scherpe stoten. Onderzoek van de Hong Kong University of Science and Technology, gepubliceerd in 2024, wijst dit aan als een van de belangrijkste oorzaken. "Onze resultaten bevestigden dat een hogere mate van regeneratief remmen bewegingsziekte kan veroorzaken."

Deskundigen zijn het erover eens dat de hersenen tijd nodig hebben om zich aan te passen aan deze nieuwe bewegingspatronen. Hetzelfde gebeurt in extreme omgevingen, zoals gewichtloosheid, waar bijna iedereen de eerste keer last krijgt van wagenziekte. Het goede nieuws is dat er wel degelijk sprake is van gewenning, want sommige gebruikers van elektrische voertuigen melden dat de symptomen na meerdere ritten afnemen of verdwijnen.

Ondertussen zoekt de industrie naar oplossingen. Sommige wetenschappelijke publicaties stellen voor om visuele signalen te introduceren – schermen met realtime informatie en adaptieve omgevingsverlichting – of zachte trillingen om te waarschuwen voor veranderingen in snelheid en richting. Het idee is simpel: als reizigers kunnen anticiperen op wat er gaat gebeuren, zullen hun hersenen de beweging beter beheersen en sensorische conflicten vermijden.