Cannabis en rijbewijs, wat de Wegenverkeerswet vandaag de dag voorschrijft en wanneer de ontwenning plaatsvindt

Naar aanleiding van de wijzigingen die zijn doorgevoerd door Wet 177 van 2024 en de uitvoeringscirculaires van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, heeft de Wegenverkeerswet de relatie tussen cannabisgebruik en rijgeschiktheid opnieuw gedefinieerd. Tot enkele maanden geleden vereiste de wet dat een werkelijke staat van psychofysische verandering tijdens het rijden werd vastgesteld om een ​​strafrechtelijke sanctie op te leggen. Met de nieuwe wetgeving is objectief bewijs van het gebruik van verdovende middelen nu voldoende om automatisch sancties en intrekking van het rijbewijs te kunnen opleggen.

Het is niet langer nodig dat de bestuurder abnormaal gedrag, duidelijke symptomen of moeite met het besturen van het voertuig vertoont. Een bloed- of speekseltest, uitgevoerd conform de wet, is voldoende om de actieve aanwezigheid van de psychoactieve stof THC in het lichaam van de bestuurder aan te tonen.

Wanneer u het risico loopt dat uw rijbewijs onmiddellijk wordt ingetrokken

Volgens artikel 187 van de Wegenverkeerswet wordt iedereen die na het gebruik van cannabis rijdt, strafrechtelijk gestraft met een gevangenisstraf van maximaal een jaar , een boete van 543 tot 2.170 euro, een rijontzegging van één tot twee jaar en automatisch verlies van strafpunten. Indien de eerste snelle speekseltest positief is, wordt het rijbewijs onmiddellijk ingetrokken, al bij de verkeerscontrole.

Het rijbewijs wordt uit voorzorg ingetrokken en naar de prefect gestuurd, die binnen enkele uren of dagen beslist over de formele schorsing, in afwachting van de tweede test op biologische monsters die in de gezondheidssector zijn afgenomen. Indien de laboratoriumtest eveneens de positieve uitslag bevestigt, wordt de schorsing definitief. De volledige procedure wordt gestart, zelfs als er geen sprake is van een ongeval of gevaarlijk gedrag. Cannabisgebruik is immers onverenigbaar met autorijden.

De wetgever rechtvaardigde de invoering van de nieuwe regel met de noodzaak om de verkeerspreventie te versterken, vooral in een context van toenemend aantal ongevallen onder jongeren . De keuze om elke beoordeling van de feitelijke staat van de schade uit te sluiten, vertaalt zich in een beperking van het vermoeden van onschuld.

Strafrechtelijk risico en verzwarende omstandigheden bij een ongeval

De situatie wordt ingewikkelder als er naast rijden onder invloed van cannabis ook een ongeval plaatsvindt met ernstig letsel of schade . In dat geval zijn de regels voor doodslag en letsel in het verkeer van toepassing, die voorzien in veel zwaardere straffen, tot wel twaalf jaar gevangenisstraf, met verzwarende omstandigheden in geval van een positieve uitslag voor verdovende middelen. De aanwezigheid van THC in het lichaam kan een bewijs zijn bij de beoordeling van schuld, zelfs als er geen evidente staat van verandering is aangetoond.

Dit geldt met name voor beroepschauffeurs, chauffeurs van het openbaar vervoer en hulpverleners, wier verantwoordelijkheid wordt versterkt door de publieke functie die zij bekleden. Voor hen kan één incident leiden tot intrekking van hun rijbewijs en het jarenlang uitblijven van een nieuwe aanvraag.

Geldige tests voor de beoordeling en wat er met urine gebeurt

De huidige wetgeving bepaalt dat de test alleen bewijskracht heeft als deze wordt uitgevoerd op speeksel of bloed . Kortom, urinemonsters zijn geen voldoende element om eerdere inname vast te stellen. Urine kan zelfs weken na inname inactieve metabolieten bevatten, waardoor de toxicologische gegevens niet correleren met de werkelijke psychofysische toestand van de bestuurder ten tijde van de controle. Juist dit onderscheid maakt het verschil tussen strafbaar gedrag en een historisch spoor dat niet strafrechtelijk relevant is.

Als er een niet-conforme test wordt gebruikt of als er geen medische toestemming is om het monster af te nemen, wordt de procedure door de rechtbank ongeldig verklaard .

Een controversieel aspect betreft het medisch gebruik van cannabis dat wordt voorgeschreven aan patiënten met chronische ziekten. Hoewel het in Italië is toegestaan ​​om cannabis te kopen en te gebruiken voor therapeutisch gebruik, voorziet de Wegenverkeerswet niet in automatische vrijstellingen voor degenen die rijden na het gebruik van THC-medicijnen. Bij gebrek aan klinisch bewijs dat de afwezigheid van verandering aantoont of de door de patiënt ontwikkelde tolerantie bevestigt, kan de vergunning worden geschorst, zelfs voor degenen die zich volledig aan de gezondheidsvoorschriften houden.

De zaak van het teruggeven van het rijbewijs aan een motorrijder die positief testte op cannabis

Het is een van de eerste gevallen in Italië die het debat over de interpretatie van de wijzigingen in de Wegenverkeerswet, ingevoerd door het decreet ondertekend door minister van Infrastructuur en Transport Matteo Salvini, weer centraal stelt. Een motorrijder die betrokken was bij een ongeval in Asti, heeft zijn rijbewijs teruggekregen, ondanks een positieve test op cannabinoïden .

Volgens de reconstructie van de feiten werd de man – die de rol van slachtoffer bij het ongeval speelde – naar het ziekenhuis gebracht, waar hij routinematige klinische tests onderging. Een van deze tests was een toxicologisch onderzoek dat de aanwezigheid van sporen cannabis in zijn bloed aantoonde. Op last van justitie werden andere specialistische analyses uitgevoerd, maar er kwamen geen psychofysische afwijkingen naar voren die te wijten waren aan drugs- of alcoholgebruik.

De motorrijder betwistte het bevel van de prefect en voegde een medisch rapport bij waaruit bleek dat er op het moment van de botsing geen sprake was van verlammende effecten. De rechter, in afwachting van de uitspraak van het Grondwettelijk Hof, accepteerde het verzoek om voorlopige voorziening en beval de voorlopige teruggave van het rijbewijs.

Het is niet de eerste keer dat het Hooggerechtshof zich moet uitspreken over maatregelen met betrekking tot rijden en psychotrope stoffen . In eerdere zaken heeft het Grondwettelijk Hof geoordeeld dat de beperking van fundamentele rechten, zoals de bewegingsvrijheid of het recht op arbeid, gebaseerd moet zijn op objectieve, evenredige en strikt noodzakelijke criteria. Het nieuwe besluit zou in strijd kunnen worden geacht met deze beginselen indien het niet wordt ondersteund door concreet klinisch bewijs.

Hoe u uw rijbewijs terugkrijgt

De procedure voor het invorderen van een rijbewijs verschilt per maatregel, afhankelijk van de aard van de maatregel. De autoriteit die de maatregel heeft opgelegd en de ernst van de betwiste overtreding zijn doorslaggevend.

Onmiddellijke intrekking van het rijbewijs is een fysieke inbeslagname van het document. Deze inbeslagname kan enkele dagen of weken duren: we hebben het bijvoorbeeld over een schorsing van 30 dagen in de gevallen voorzien in artikel 75 van de Gecoördineerde Wet op de Verdovende Middelen indien u wordt betrapt terwijl u rijdt met een beschikbaar voertuig; of een maximale duur van 10 dagen in het geval van artikel 187 van de Wegenverkeerswet, in afwachting van de uitkomst van toxicologisch onderzoek.

Een heel andere zaak is de schorsing van een rijbewijs , die kan worden opgelegd door de prefect of een rechter, afhankelijk van het specifieke geval, en die een tijdelijk rijverbod inhoudt. Het document blijft geldig, maar mag niet worden gebruikt om te rijden. De duur varieert afhankelijk van de overtreding: van één tot twaalf maanden in gevallen die verband houden met artikel 75 van de Gecoördineerde Wet op Verdovende Middelen; van één tot twee jaar als de maatregel valt onder artikel 187, betreffende rijden onder invloed van drugs. In sommige gevallen – zoals het tijdelijk verlies van psychofysische vereisten – kan de schorsing voor onbepaalde tijd worden opgelegd.

Een andere maatregel is de herziening van het rijbewijs, wat niet gelijkstaat aan een boete, maar een verplichting is van de Dienst Burgerlijke Motorrijtuigen of de prefect. Deze moet nagaan of de bestuurder nog steeds aan de psychofysische of technische eisen voldoet om veilig te kunnen rijden. Dit kan een nieuwe medische keuring inhouden, maar ook een theoretisch en praktisch examen, indien er twijfels zijn gerezen over de rijvaardigheid.

Intrekking van het rijbewijs is de zwaarste maatregel die ons rechtssysteem kan nemen. In dit geval wordt het rijbewijs definitief ingetrokken en moet men, om opnieuw te mogen rijden, een wettelijk vastgestelde minimumtermijn afwachten en vervolgens het examentraject opnieuw afleggen, net als een nieuwe kandidaat.