Europa actualiseert het rijbewijs: welke veranderingen en welke gevolgen heeft dit voor u?

Het Europees Parlement heeft de nieuwe rijbewijsrichtlijn goedgekeurd, een ingrijpende hervorming die het rijbewijssysteem in de EU-27 moderniseert. Deze wetswijziging maakt deel uit van de strategie van de Europese Commissie om tegen 2050 "Vision Zero" te bereiken wat betreft het aantal verkeersdoden. Ondanks de vooruitgang die de afgelopen twee decennia is geboekt, komen er in Europa jaarlijks nog steeds bijna 20.000 mensen om het leven bij verkeersongevallen.

De richtlijn actualiseert het gemeenschappelijk vervoersbeleid en benadrukt de groene en digitale transitie, verkeersveiligheid en het vrije verkeer van personen. Ook vereenvoudigt ze administratieve procedures en versterkt ze de samenwerking tussen lidstaten om fraude en duplicatie bij de afgifte van vergunningen te voorkomen. Hieronder lichten we de belangrijkste wijzigingen toe die de nieuwe regelgeving met zich meebrengt.

Voor het eerst legt de Europese regelgeving een uniforme minimumleeftijd vast voor elke voertuigcategorie, al is er wel enige nationale flexibiliteit.

Jongeren van 17 jaar en ouder kunnen een rijbewijs B (personenauto) halen, mits zij tot hun 18e jaar worden begeleid door een volwassene met ervaring.

Om het tekort aan beroepschauffeurs te verlichten, zal de nieuwe regelgeving het mogelijk maken dat 18-jarigen een vrachtwagenrijbewijs (categorie C) en 21-jarigen een busrijbewijs (categorie D) kunnen halen, mits ze in het bezit zijn van een certificaat van vakbekwaamheid. Anders moet men respectievelijk 21 en 24 jaar oud zijn om deze voertuigen te mogen besturen.

Staten kunnen ook de minimumleeftijd voor bepaalde voertuigen verlagen of verhogen wanneer dit noodzakelijk wordt geacht om redenen van verkeersveiligheid.

Bestuurders die hun eerste rijbewijs halen, krijgen een proeftijd van minimaal twee jaar. Gedurende deze periode gelden strengere straffen voor ernstige overtredingen, zoals rijden onder invloed van alcohol of drugs , of het niet gebruiken van veiligheidsgordels of kinderzitjes.

De richtlijn bevordert een nultolerantie voor alcoholgebruik tijdens de eerste jaren van het autorijden, vergezeld van voorlichtingscampagnes over verkeersveiligheid en specifieke trainingen over verkeersrisico's.

Staten kunnen de proefperiode verlengen als de bestuurder een nieuwe categorie krijgt of herhaaldelijk ernstige overtredingen begaat.

De richtlijn stelt nieuwe uniforme geldigheidstermijnen voor rijbewijzen vast: 15 jaar voor motorfietsen en auto's, en 5 jaar voor vrachtwagens en bussen. Lidstaten mogen deze termijn echter verkorten tot 10 jaar als het rijbewijs tevens als identiteitsbewijs dient. Bovendien kunnen bestuurders ouder dan 65 jaar de geldigheidsduur verkorten om zich vaker medisch te laten controleren of bij te scholen. Deze verkorting van de administratieve geldigheidsduur geldt alleen bij verlenging van een rijbewijs.

Tijdens noodsituaties, zoals pandemieën of natuurrampen, kan de Commissie een tijdelijke verlenging van de geldigheidsduur van vergunningen op Europees niveau toestaan.

Verkeersveiligheid begint bij de gezondheid van een bestuurder. Daarom is een basismedisch onderzoek verplicht voordat een rijbewijs wordt gehaald of verlengd, inclusief controles van het gezichtsvermogen en de cardiovasculaire conditie.

Lidstaten krijgen de mogelijkheid om deze test te vervangen door zelfbeoordelingsformulieren of nationale gezondheidsmonitoringsystemen, met name voor niet-professionele categorieën. De verordening stimuleert de verbinding tussen zorgstelsels en verkeersautoriteiten om medische veranderingen op te sporen die de rijvaardigheid beïnvloeden, en erkent het gebruik van nieuwe medische technologieën, zoals continue glucosemonitoring voor mensen met diabetes.

De commissie zal in de toekomst de medische normen met betrekking tot slaapapneu en visuele beperkingen herzien in het licht van de wetenschappelijke vooruitgang.

Het behalen van een rijbewijs vereist nu een uitgebreidere en modernere opleiding. De examens omvatten onderwerpen als dode hoeken en de veiligheid van fietsers en voetgangers, verantwoord gebruik van rijassistentiesystemen, het risico van afleiding door de mobiele telefoon, milieuvriendelijk rijden en emissiereductie.

Het gebruik van simulatoren en voortdurende training gedurende het hele bestuurdersleven worden bevorderd, evenals opfriscursussen over nieuwe technologieën en efficiënt rijden. Er worden ook minimumkwalificatienormen voor examinatoren vastgesteld, waarbij tests en beoordelingen voor gevaarherkenning in de hele Unie worden geharmoniseerd.

Een van de belangrijkste nieuwe ontwikkelingen is de invoering van het Europees digitaal rijbewijs (mDL). Dit formaat, toegankelijk vanaf een mobiele telefoon met de Europese digitale identiteit, zal het standaardmodel in de hele EU worden. Burgers behouden echter het recht om een ​​fysieke kaart aan te vragen, die onverwijld en in de regel binnen maximaal drie weken moet worden afgegeven. In uitzonderlijke gevallen is er zelfs een spoedprocedure voorzien.

Beide formaten – fysiek en digitaal – zullen volledig gelijkwaardig zijn en in alle EU-landen wederzijds erkend worden. Lidstaten kunnen microchips of QR-codes gebruiken om de beveiliging tegen namaak te verbeteren, met inachtneming van de Europese wetgeving inzake gegevensbescherming (AVG). De Commissie zal er ook voor zorgen dat de nieuwe digitale vergunning in derde landen wordt erkend door de Verdragen van Wenen en Genève inzake internationaal verkeer te herzien.

De richtlijn versterkt het Europees Rijbewijzennetwerk (EUDN ) zodat de autoriteiten van de lidstaten strafregisters, schorsingen of intrekkingen kunnen controleren voordat ze een nieuw rijbewijs afgeven. Nationale autoriteiten moeten elkaar ook onverwijld informeren over ontzeggingen van de rijbevoegdheid met betrekking tot de ernstigste verkeersovertredingen, waaronder rijden onder invloed van alcohol of drugs, betrokkenheid bij een dodelijk ongeval of te hard rijden (bijvoorbeeld 50 km/u te hard rijden).

De richtlijn treedt in werking 20 dagen na publicatie in het Publicatieblad van de Europese Unie. De lidstaten hebben vervolgens drie jaar de tijd om hun nationale wetgeving aan te passen en nog een jaar om alle benodigde technische systemen te implementeren, inclusief die met betrekking tot de digitale vergunning.